گوگل یکی از بزرگترین جاسوسانی است که در کامپیوتر یا گوشی همراه شما وجود دارد.
زمانی که با این مرورگر به سایتی نگاه می‌کنید، عده‌ای هم شما را تحت نظر گرفته‌اند. این کار توسط بزرگترین جاسوس وب یعنی “گوگل” انجام می‌شود و اگر دقیق‌تر به آن نگاه کنید، مرورگر کروم درست مثل نرم‌افزارهای جاسوسی و شنود است.
گوگل همه را ردیابی می‌کند
یکی از محققین که اخیرا در حال تحقیق در مورد محرمانگی اطلاعات شخصی خود بود، ضمن بررسی قوانین حریم خصوصی که متاسفانه کسی آنرا مطالعه نمی‌کند (قوانینی که پیش از باز کردن حساب کاربری یا استفاده از یک محصول- مثلا حساب ایمیل گوگل- به کاربر ارائه شده و کاربر باید آنرا تائید نماید) به این نتیجه رسید که استفاده از پرطرفدارترین مرورگری که ساخته بزرگترین شرکت تبلیغاتی جهان است، مثل این است که مدیریت یک شکلات فروشی را به بچه‌ها واگذار کنیم!
این محقق پس از این تحقیق، مرورگر کروم را از کامپیوتر خود حذف کرده و بجای آن آخرین نسخه مرورگر موزیلا فایرفاکس را -که حفظ حریم خصوصی کاربر درآن به صورت پیش‌فرض رعایت شده است- برگزید. بعد از این کار، پس از یک هفته وی با 11189 درخواست ردیابی “کوکی” مواجه شد که در صورت استفاده از مرورگر کروم به کامپیوتر وی هدایت می‌شدند ولی به‌طور خودکار توسط فایرفاکس مسدود شده بودند.
کوکی‌های ردیاب همه جا حضور دارند!
کوکی‌ها فایل‌های کوچکی هستند که بنا به درخواست سایت‌ها توسط مرورگر روی سیستم کاربر ذخیره می‌شوند و کاربردهای زیادی مانند ذخیره اطلاعات ورود؛ ذخیره اطلاعات جستجو شده و … را دارند.
این فایل‌ها اغلب مانند تله‌هایی هستند که شرکتهای تبلیغاتی، از جمله خود گوگل از آن استفاده می‌کنند تا با دنبال‌کردن کاربر و ثبت سایت‌هایی که بازدید می‌کند، پروفایلی از علاقه‌مندی، درآمد و خصوصیات شخصی وی ایجاد کنند.
برخی از کوکی‌ها با ردیابی جستجو‌ها و گشت و گذار کاربران در اینترنت، اطلاعات کاملی از تاریخچه فعالیت کاربر در اینترنت جمع‌آوری می‌کنند تا از این اطلاعات برای اهداف مختلف؛ از جمله تبلیغات هدفمند و ردیابی موقعیت کاربر استفاده کنند.
مرورگر کروم برای تمام سایت‌ها -حتی در سایت‌هایی که ظاهرا خصوصی و حفاظت شده هستند- از کوکی‌های ردیاب استقبال می‌کند . بطور مثال این کوکی‌ها، هر بار ورود کاربر به سرویس‌های خدماتی دولتی (وام یا بیمه) را به صورت محرمانه به غول‌های اطلاعاتی خبر می‌دهند.
ورود پنهانی به مرورگر
به گوشه سمت راست مرورگر کروم خود نگاه کنید. آیا نام کاربری جیمیل خود را به همراه عکس پروفایلتان در گوشه سمت راست مرورگر مشاهده می‌کنید؟ اگر اینطور است شما روی مرورگر کروم لاگین کرده‌اید و گوگل برای دستیابی به اهداف تبلیغاتی خودش، فعالیت اینترنتی شما را زیر نظر دارد. ممکن است شما بخاطر نیاورید که چه زمانی روی مرورگر خود لاگین کرده‌اید، ولی گوگل کروم اخیرا کاربرانی که با این مرورگر وارد حساب جیمیل خود می‌شوند را بی سر و صدا به کروم وارد می‌کند.
ردیابی موقعیت مکانی کاربر از طریق تلفن‌های هوشمند
مرورگر کروم حتی روی تلفن هوشمند شما نیز حساب باز کرده است. اگر سیستم‌عامل گوشی شما اندروید است، کروم با هر جستجویی که انجام می‌دهید موقعیت مکانی شما را به گوگل ارسال می‌کند. حتی اگر گزینه به اشتراک‌گذاری موقعیت مکانی را خاموش کنید، بازهم مختصات جغرافیایی شما را با دقت کمتری ارسال می‌کند.
کمترین آسیب این نوع جاسوسی تحت وب، آزاردهنده بودن آن است. کوکی‌ها همه جا شما را دنبال می‌کنند و به تبلیغات مرتبط با آنچه جستجو کرده‌اید ختم می‌شوند. اما آنچه مسلم است، تاریخچه وبگردی هر کسی فقط باید در اختیار خودش باشد. ولی کوکی‌ها به دیگران اجازه می‌دهند که این اطلاعات را برای سواستفاده توسط جاسوس‌ها و هکرها جمع‌آوری کند.
نبرد با کوکی‌ها
یک دهه پیش، مرورگرهای کروم و فایرفاکس در مقابل غول مایکروسافت یعنی اینترنت اکسپلورر علم شدند. کروم تازه وارد، مشکلات واقعی کاربران را برطرف کرد و باعث امن‌تر و سریع‌تر شدن وب شد و امروزه بر بیش از نیمی از بازار تسلط دارد. اما زمانی که صحبت از حفظ حریم خصوصی کاربران مطرح شد، کم کم منافع کروم با منافع کاربرانش فاصله زیادی پیدا کرد.
کوکی‌ها می‌توانند کارهای مفیدی مانند یادآوری محتویات سبد خرید کاربران انجام دهند. اما امروزه بسیاری از کوکی‌ها متعلق به شرکتهای اطلاعاتی هستند که از آنها برای نشان کردن یا برچسب زدم مرورگر کاربران استفاده می‌کنند تا از این طریق بتوانند درست مثل داستان دنبال کردن خرده نان در جنگل، مسیر آنها را در اینترنت دنبال کنند.
کوکی‌ها همه جا حضور دارند، در یک بررسی مشخص شد که کوکی‌های ردیابی در 92درصد از سایت‌ها حضور دارند. سایت واشنگتن پست حدود 40کوکی ردیاب دارد(به‌طور متوسط برای هر سایت خبری)، و در بیانیه‌ای اعلام کرده است که این کوکی‌ها برای ارائه تبلیغات هدفمند و پیگیری عملکرد تبلیغاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
همچنین کوکی‌ها در سایت‌های فاقد تبلیغات نیز وجود دارند و در برخی سایت‌ها برای ارزیابی کاربران و کمک به کمپین‌های بازاریابی استفاده می‌شوند.
مقصر همه این آشفتگی‌ها، تمامی صنایع تکنولوژی، تبلیغاتی و انتشاراتی هستند. حال باید دید یک مرورگر برای محافظت از ما در برابر کدی که کاری جز جاسوسی انجام نمی‌دهد چه وظیفه‌ای دارد؟
نحوه مشاهده و مسدود کردن کوکی‌ها در فایرفاکس
مرورگر فایرفاکس، با این که اشکالاتی دارد (موتور جستجوی پیش‌فرض آن هنوز گوگل است و به برخی از ردیابی‌ها مجوز می‌دهد) ولی اطلاعات وبگردی شما با شرکت تولید کننده آن یعنی موزیلا را به اشتراک نمی‌گذارد و در کار جمع‌آوری اطلاعات نیست. همچنین، حفظ حریم خصوصی کاربران در مرورگر فایرفاکس به صورت پیش فرض در تنظیمات آن لحاظ شده است.
برای مشاهده کوکی‌های مسدود شده یک سایت توسط مرورگر موزیلا، به نوار آدرس سایت دقت کنید. در شروع این نوار ابزار، پیش از آدرس سایت، یک آیکن سپرمطابق شکل زیر وجود دارد، برای مشاهده فهرست کوکی‌های ردیابی مسدود شده و فعال/غیر فعال کردن مسدودکردن کوکی‌های ردیاب روی آن کلیک کنید.
به طور پیش فرض گزینه Enhanced Tracking Protection برای سایت‌ها فعال است و در صورتی که سایتی دارای این نوع کوکی‌ها باشد، آنها را بلاک می‌کند. فهرست کوکی‌های مسدود شده را می‌توانید در قسمت Blocked و کوکی‌های مجاز را در قسمت Allowed مشاهده کنید.
البته مسدود کردن کوکی‌ها در موزیلا به‌معنای مسدودکردن تبلیغات نیست، تبلیغات هنوز هم از طریق کوکی‌ها انجام می‌شوند. فایرفاکس در حال تجزیه کوکی‌هاست تا بتواند کوکی‌هایی که برای عملکردهای مهم سایت نیاز است را حفظ کرده و کوکی‌های جاسوسی را مسدود نماید.
برخورد متفاوت مرورگرها با کوکی‌های ردیاب
مرورگر فایرفاکس، با این که اشکالاتی دارد (موتور جستجوی پیش‌فرض آن هنوز گوگل است و به برخی از ردیابی‌ها مجوز می‌دهد) ولی اطلاعات وبگردی شما با شرکت تولید کننده آن یعنی موزیلا را به اشتراک نمی‌گذارد و در کار جمع‌آوری اطلاعات نیست. همچنین، حفظ حریم خصوصی کاربران در مرورگر فایرفاکس به صورت پیش فرض در تنظیمات آن لحاظ شده است.
مرورگر سافاری شرکت اپل که در آیفون مورداستفاده قرار می‌گیرد هم، ویژگی حفاظت ردیابی هوشمند را برای کوکی‌ها از سال 2017 فعال کرد و از الگوریتمی برای تشخیص کوکی‌های مضر استفاده کرد.
مرورگر کروم تاکنون راه را برای تمام کوکی‌ها بازگذاشته است ولی اعلام کرده است که تلاش‌های جدیدی برای شناسایی بهتر کوکی‌های شخص ثالث آغاز کرده است. اما این شرکت یک جدول زمانی برای اجرایی کردن وعده خود ارائه نکرده است و همچنین اعلام نکرده است که آیا بصورت پیش‌فرض ردیاب‌ها را متوقف خواهد کرد یا نه.
گوگل و موزیلا هر دو در حال کار روی تکنیک “ردپا” هستند روشی که سایر نشانگرها را از روی کامپیوتر شما بیرون می‌کند. فایرفاکس قبلا قابلیت‌های خود را آزمایش کرده و بزودی قصد فعالسازی آنها را دارد.
عبور از کروم به سوی فایرفاکس
انتخاب یک مرورگر فقط بخاطر سرعت و راحتی نیست بلکه با توجه به قابلیت‌هایی که امروزه مطرح است، تنظیمات پیش‌فرض آنها نیز اهمیت زیادی پیدا کرده است.
گوگل در پاییز سال قبل کاملا بی‌سروصدا کاربران جیمیل را وارد مرورگر کروم کرد. طبق ادعای گوگل، انتقال به کروم باعث نشد که تاریخچه وبگردی کسی همگام‌سازی شود مگر اینکه آن افراد به طورخاص این گزینه را انتخاب کرده باشند ولی در عمل اینطور نبود. بسیاری از متخصصان امنیت، پس از این تغییر، استفاده از مرورگر کروم را برای همیشه کنار گذاشتند.
کاربران کروم می‌توانند ورودخودکار به گوگل را از طریق جستجوی عبارت gmail، در تنظیمات کروم و خاموش کردن گزینه اجازه ورود به کروم غیرفعال کنند. با این که امکان غیر فعال کردن قابلیت‌های ردیابی در کروم فراهم شده است ولی این راه‌ها کمی پیچیده و مبهم است. به نظر می‌رسد بهترین کار تعویض کروم آن با مرورگری است که متعلق به یک شرکت تبلیغاتی نباشد.
مرورگر فایرفاکس بر روی تلفن‌ها، تبلت‌ها، کامپیوترهای شخصی و انواع مک‌بوک‌ها کار می‌کند. مرورگر سافاری اپل نیز گزینه خوبی برای سیستم‌عامل مکنتاش، آیفون‌ها و آیپدها به‌شمار می‌رود. مرورگر Brave نیز تمامی تبلیغات موجود در وبسایت‌ها را حذف می‌کند.
هزینه انتقال به فایرفاکس
مرورگر فایرفاکس یک برنامه رایگان است و قطعا دانلود یک مرورگر رایگان و مطمئن بسیار آسانتر از تعویض تلفن است.
موزیلا در سال 2017، نسخه جدیدی از فایرفاکس به‌نام کوانتوم را منتشر کرد که بطور قابل‌توجهی سرعت آنرا افزایش داد. البته آزمایش‌های استاندارد نشان دادند که در برخی موارد نیز سرعتش کندتر از کروم است. فایرفاکس اعلام کرده در صورتی که از تب‌های زیادی در مرورگر استفاده می‌کنید بهتر است حافظه خود را مدیریت کنید.
تعویض مرورگر به این معنا نیست که شما باید بوک‌مارک‌های خود را یکی یکی جابجا کنید، زیرا فایرفاکس برای کمک به شما ابزارهایی را پیشنهاد می‌دهد.(Bookmark کردن یا نشان کردن صفحه‌وب در مرورگرها، راهی برای ذخیره‌کردن آدرس صفحات برای استفاده‌های بعدی است). همچنین در صورت استفاده از برنامه مدیرگذرواژه، انتفال گذرواژه به مرورگر موزیلا کار آسانی است و بسیاری افزونه کاربردی برای مرورگر فایرفاکس در دسترس هستند.
چالش‌های پیش رو برای فایرفاکس
شرکت موزیلا در میان طرفداران حفظ حریم خصوصی به‌عنوان یک موسسه غیرانتفایی محتاط شناخته شده است. فایرفاکس به عنوان یک ابزار رایگان و غیرانتفایی، زمانی درآمد کسب می‌کند که کاربران با جستجو در مرورگر روی تبلیغات کلیک کنند، به عبارت بهتر منبع درآمد این مرورگر گوگل است. حالا این شرکت در حال بررسی روشهای جدیدی است که با ارائه خدمات حفاظت شده پولی، درآمدهای خود را افزایش دهد و بتواند با مسدود کردن کوکی‌های تبلیغاتی، بستری حفاظت شده به کاربران خود ارائه دهد.
اما بزرگترین مسئله این است که ممکن است روزی فایرفاکس در نبرد با کروم، انگیزه و انرژی خود را برای ادامه کار از دست دهد. حتی علیرغم این که مرورگر فایرفاکس به عنوان مرورگر شماره دو دنیا با ده درصد از سهم بازار است، شرکتهای بزرگ ممکن است روزی تصمیم بگیرند که حمایت خود را کاهش داده و فایرفاکس را رها کنند.
